အေနာ္ရထာေခတ္ နဲ႔ ရွင္အရဟံ

       အေနာ္ရထာႏွင့္ ရွင္အရဟံ မတိုင္မီ ကတည္းက ပုဂံ၌ ေထရဝါဒ သာသနာ ရွိခဲ့ေၾကာင္း ဒီမွာ က်ေနာ္ ေရးခဲ့ပါတယ္။ အဲ့ဒီမွာ ရွင္အရဟံဟာ သထံုကေရာက္လာတာလား၊ သီဟိုဠ္က ၾကြလာတာလား၊ ပုဂံသားလား စသျဖင့္ေမးစရာေပၚခဲ့ပါတယ္။ (ေမးလည္း ေမးခဲ့ပါတယ္) အေနာ္ရထာက သထုံကို စစ္မတိုက္ခဲ့ဘူး ဆိုရင္ ရွင္အရဟံ ဆိုတာေရာ ပုဂံေခတ္မွာ တကယ္ရွိတယ္ဆိုတဲ့ သမိုင္း အေထာက္အထား ရွိသလား။ ဒါကိုလည္း ရွာေဖြတင္ျပေပးဖို႔လိုပါတယ္။
     ဦးကုလားရဲ႕ မဟာရာဇဝင္ႀကီး ပါတဲ့ ရွင္အရဟံ အေၾကာင္းကို အလ်င္တင္ျပပါ့မယ္။ ၿပီးမွ အေထာက္အထားမ်ားႏွင့္ တိုက္ဆိုင္ တင္ျပပါ့မယ္။

ဦးကုလားရဲ႕ မဟာရာဇဝင္ႀကီးမွာပါတဲ့ ရွင္အရဟံ အေၾကာင္း (လိုရင္းကိုခ်ဳံ႕ေရးပါမယ္)
     မဟာရာဇဝင္ႀကီး စတုတၳတြဲ၊ အမွတ္စဥ္ ၂၄၄ မွာ ရွင္အရဟံ အေၾကာင္း ဒီလိုပါ ပါတယ္။
သုနာပရႏၲတိုင္း၊ တမၼဒီပတိုင္း တို႔မွာ သာသနာမေရာက္ေသးလို႔ ရဟႏၱာျမတ္ တို႔က သိၾကားမင္း ထံပန္ၾကားတယ္။ သိၾကားမင္းက နတ္သားတစ္ပါးကို ေတာင္းပန္လို႔ ပုေဏၰးမ တစ္ေယာက္ရဲ႕ဝမ္းမွာ သေႏၶေနတယ္။ အရြယ္ေရာက္၊ ရဟန္းျပဳ၊ က်မ္းဂန္တတ္။ ရဟႏၲာျဖစ္။ ရွင္အရဟံလို႔ ေက်ာ္ၾကားတယ္။ ပုဂံမွာ သာသနာမရွိေသးလို႔ သာသနာျပဳရေအာင္ ၾကြလာတယ္။ ၿမိဳ႕ေတာ္နဲ႔ မနီးမေဝး ေတာအုပ္မွာ သီတင္းသံုးတယ္။ သိၾကားမင္းက မုဆိုးတစ္ေယာက္ကို လွည့္ပတ္ေခၚလာၿပီး ရွင္အရဟံနဲ႔ ေတြ႔ေစ တယ္။ ေတြ႔ေတာ့ ဒါမ်ိဳးမျမင္ဘူးလို႔ လူမဟုတ္၊ ဘီလူးလို႔ ထင္တယ္တဲ့။ လူဆိုရင္လည္း လူရိုင္းပဲ ျဖစ္ရမယ္ လို႔ ယူဆၿပီး ဘုရင့္ထံေခၚသြားတယ္။ (ရဟႏၱာ တစ္ပါးရဲ႕ သြင္ျပင္ကို ၾကည့္ၿပီး ဘီလူး တုိ႔၊ လူရိုင္းတို႔ ထင္တယ္ ဆိုတာ အဓိပၸါယ္ ရွိပါသလား ခင္ဗ်ာ) တရားနာၿပီးလို႔ ဘုရင္က ၾကည္ညိဳလို႔ ကိုးကြယ္တယ္တဲ့။
     ၿပီးေတာ့ မင္းကေမးတဲ့အခါ ပိဋကတ္ သံုးပံု အစံုသံုးဆယ္ သထံုမွာ ရွိတယ္။ သူ႔လိုပဲ ရဟႏၲာျဖစ္ၿပီး ရဟႏၱာမျဖစ္ေသး အျခား သံဃာမ်ားလည္း အမ်ားအျပားရွိတယ္တဲ့။     
      ပိဋကတ္္ အစံု ၃၀ ကိုေတာင္းခိုင္းတယ္။ ေတာင္းေတာ့ သထံုမင္းက မေပးဘူး။ မေခ် မငံ ဆက္ဆံလို႔ စစ္တိုက္ယူတယ္။ (စဥ္းစားၾကည့္ပါခင္ဗ်ာ။ ပိဋကတ္ သံုးပံု အာဂံုေဆာင္ႏိုင္တဲ့ ရွင္အရဟံနဲ႔ အျခား ရဟႏၱာ အမ်ားအျပားရွိေသးရာ ပဋိကတ္သံုးပံု စာေရးမူ ရဖို႔ စစ္တိုက္ရတယ္ ဆိုတာ အဓိပၸါယ္ လံုးဝမရွိပါခင္ဗ်ာ)(အဲဒီစစ္ပြဲဟာ မျဖစ္ခဲ့ေၾကာင္း အေနာ္ရထာေခတ္ မတိုင္မီတည္းက ပုဂံ၌ ေထရဝါဒဗုဒၶသာသနာ ထြန္းကားခဲ့ေသာ သမိုင္းအေထာက္အထားမ်ား  မွာ ေရးၿပီးပါၿပီ။ )
     ရာဇဝင္ႀကီးမွာ ပါတဲ့ ရွင္အရဟံ အေၾကာင္း အက်ဥ္းက ဒီေလာက္ပါ။

ရွင္အရဟံ ဘယ္ကၾကြလာတာလဲ
         ရွင္အရဟံဟာ သထံုကလား၊ သီဟိုဠ္ကလား၊ မဇၥ်မေဒသ ကလား။ ဆိုေတာ့. . . ဦးကုလားမွာ (မဟာရာဇဝင္ႀကီး) ရွင္အရဟံ ဘယ္ေဒသက ဆိုတာမပါဘူး။ ပုဂံရာဇဝင္ႀကီး မွာလဲ ရွင္အရဟံ ဘယ္က ဆိုတာ ေဖာ္ျပမထားပါဘူး။ ရွင္အရဟံဟာ ဘယ္အရပ္ေဒသက ၾကြလာတယ္ ဆိုတာ ေက်ာက္စာ အေထာက္အထား (ေရွး/သုမွ ထုတ္ေဝၿပီးသမွ်) လဲ မေတြ႔ပါဘူး။
      ဒီေတာ့ အေထာက္အထား မေတြ႔ေသးမွ် ရွင္အရဟံကို ဘယ္ကပါလို႔ ေျပာလို႔မရေသးပါဘူး ခင္ဗ်ာ။ (အေထာက္အထား သိသူမ်ား ရွိရင္ တင္ျပၾကပါ)

ဒါျဖင့္ ရွင္အရဟံ မရွိဘူးလား
        ရွင္အရဟံဆိုတဲ့ သာသနာပိုင္ ရဟန္းေတာ္ႀကီး ကို လွဴ တဲ့အေၾကာင္း အေလာင္းစည္သူမင္း ထိုး ေက်ာက္စာ ရွိပါတယ္။ ဒီေတာ့ ၎ေက်ာက္စာ အေထာက္အထားရ ရွင္အရဟံ ရွိတယ္လို႔ အေျဖထြက္ပါတယ္။ ပုဂံရာဇဝင္ႀကီးမွာလဲ ရွင္အရဟံဟာ အေနာ္ရထာမွ အေလာင္းစည္သူ ေခတ္ဦးတိုင္ သက္ေတာ္ရွည္ရဟန္းႀကီး ျဖစ္ေၾကာင္းပါရွိပါတယ္။
       ပုဂံရာဇဝင္ႀကီး မွာလဲ အနာ္ရထာနဲ႔ ရွင္အရဟံ လက္တြဲ သာသနာျပဳ တယ္လို႔သာ ပါၿပီး ဦးကုလားေရးသလို ထိုးဇတ္ဆန္ဆန္ ဇာတ္လမ္းေတြ မပါရွိေၾကာင္း ေျပာရင္း နိဂုံးခ်ဳပ္ပါတယ္။

က်မ္းကိုး။      ။ ဘုန္းတင့္ေက်ာ္ = ႏွစ္ေပါင္းႏွစ္ေထာင္ေက်ာ္ၿပီ ျဖစ္ေသာ ျမန္မာသမိုင္း (၁၊၂)
                     ပုဂံရာဇဝင္ႀကီး
                     ဦးကုလား =  မဟာရာဇဝင္ႀကီး
(ကိုသာဝ)

အေနာ္ရထာေခတ္ မတိုင္မီတည္းက ပုဂံ၌ ေထရဝါဒဗုဒၶသာသနာ ထြန္းကားခဲ့ေသာ သမိုင္းအေထာက္အထားမ်ား

ဂါရဝျပဳျခင္း

            ဤသမိုင္းေဆာင္းပါးပါ ေက်ာက္စာ၊ ေပစာ မွတ္တမ္း အခ်က္အလက္ အေထာက္အထားမ်ားကို ျပည့္စံုစြာ စုေဆာင္း ရွာေဖြ ေဖာ္ထုတ္ထားသည့္ သမိုင္းသုေတတီ ဆရာဘုန္းတင့္ေက်ာ္အား ရိုေသေလးစားစြာ ဂါရဝျပဳအပ္ပါသည္။

မူလအမွား ဦးကုလား

ပုဂံ၌ အေနာ္ရထာမင္းေစာ မတိုင္မီ နတ္နဂါးကိုးကြယ္မႈ၊ အရည္းႀကီး ကိုးကြယ္မႈမ်ားသာရွိခဲ့သည္။ အေနာ္ရထာမင္းသည္ သထံုကို ေအာင္ႏိုင္ၿပီးေနာက္ ပိဋကတ္သံုးပံုႏွင့္တကြ ရွင္အရဟံကို ယူေဆာင္ကာ ပုဂံ၌ ေထရဝါဒသနာ ထြန္းကားေစခဲ့သည္ဟု ဦးကုလား ေရးသားသည့္ မဟာရာဇဝင္ႀကီး (ေအဒီ၁၇၁၄၊ တနဂၤေႏြမင္းလက္ထက္၊ ေညာင္ရမ္းေခတ္) ၌ ေဖာ္ျပ ပါရွိခဲ့သည္။ ၎ ကို ကိုးကားေသာ မွန္နန္းရာဇဝင္ႏွင့္၊ ေနာက္ေရး ပုဂံရာဇဝင္မ်ား၌လည္း ထိုသို႔သာ ေရးသားခဲ့ၾက အမွတ္မွားခဲ့ၾကသည္။

သမိုင္းပညာ ဆိုတာ

သမိုင္းပညာဆိုသည္မွာ ျပည္တြင္း ေခတ္ၿပိဳင္အေထာက္ထားမ်ား၊ ျပည္ပ ေခတ္ၿပိဳင္အေထာက္အထားမ်ား ရႈေထာင့္စံုေထာက္ခံမႈ ရွိေသာ အခ်က္အလက္ အျခင္းအရာ တို႔ကိုသာ အမွန္သမိုင္းဟု လက္ခံမႈျပဳပါသည္။ အေထာက္အထား မရွိက သမိုင္းမရွိပါ (No evidence No history) ။ အေထာက္အထား မျပႏိုင္ပါက ရာဇဝင္စာ (ေခၚ) မွတ္တမ္း (Chronicle) ဟုသာ ေခၚဆုိပါသည္။ ထို ရာဇဝင္စာက ေျပာေသာ အခ်က္အလက္ အျခင္းအရာ တို႔ကို အမွန္သမိုင္း ဟုလက္မခံပါ။ (ဘုန္းတင့္ေက်ာ္၊ ပ်ဴစစ္လွ်င္ ျမန္မာ မွ)

ဆန္းစစ္ျခင္း

            ထို႔ေၾကာင့္ ဦးကုလားေျပာသလို အေနာ္ရထာေခတ္ေရာက္မွ ပုဂံသို႔ ေထရဝါဒ ေရာက္သည္ ဆိုေသာ အယူအဆ အတြက္ အေထာက္အထား ရွာရန္လိုအပ္ပါသည္။ ထိုသို႔ လိုအပ္ေသာ ေက်ာက္စာ အေထာက္အထားမ်ားကို ရွာေဖြ ၾကည့္ေသာအခါ . . .

၁။         အရည္းဆိုေသာ စကားကို ေတြ႔ရပါသည္။ သို႔ေသာ္ ထိုအရည္း ဆိုသည္မွာ အာရညဝါသီ ေတာမွီ ပုဂၢိဳလ္၊ ေတာေက်ာင္း ဘုန္းႀကီး မ်ားသာျဖစ္ပါသည္။ ပါးစပ္ရာဇဝင္မ်ား၌ တြင္က်ယ္ေနလို (ပန္းဦးလႊတ္ျခင္း) အစ ရွိသျဖင့္ ယုတ္ညံ့ေသာ အလုပ္မ်ားလုပ္သည္ဟု အေထာက္အထား မရွိပါ။ ဘုရားတည္၊ ေက်ာင္းေဆာက္၊ ပရဟိတ အလုပ္မ်ား လုပ္ျခင္း စသည့္ ေကာင္းမႈကုသိုလ္မ်ားအတြက္ အလွဴမွတ္တမ္း ေက်ာက္စာ အေထာက္အထားမ်ားသာ ေတြ႔ရွိရပါသည္။ ထို႔အျပင္  ပုဂံရာဇဝင္ႀကီး ေပမူ တြင္လည္း အရည္းမ်ား ေသာင္းက်န္းေသာေၾကာင့္ ႏွိမ္နင္းရသည္ ဟု မပါရွိပါ။ (အရည္းဆရာကို ေတာေက်ာင္းဆရာ၊ ပြဲေက်ာင္းဆရာ မ်ားဟု မွတ္ယူရပါသည္)

၂။         အင္းဝေခတ္ ပဲခူး ကလ်ာဏီသိမ္ေက်ာက္စာသည္ အေနာ္ရထာေခတ္ထက္ ႏွစ္ ၄၀၀ ေက်ာ္ ေနာက္က်၍ ပုဂံေခတ္ ေခတ္ၿပိဳင္ အေထာက္ အေထက္အထား မဟုတ္ပါ။ ထို ကလ်ာဏီသိမ္ေက်ာက္စာ၌ ပုဂံႏွင့္သထံု စစ္ပြဲ ျဖစ္ခဲ့ေၾကာင္း မပါပါ။ အေနာ္ရထာမင္းေစာသည္ သထံုသို႔ ခ်ီတက္တုိက္ခိုက္သည္ ဆိုေသာ အေထာက္အထား မရွိ။ ေက်ာက္စာ မွတ္တမ္းလည္း မရွိ။ ပုဂံရာဇဝင္ႀကီး ၌လည္း ထိုသို႔ မဆိုပါ။ ထို႔ေၾကာင့္ ရာဇဝင္ႀကီး၌ပါေသာ ပုဂံႏွင့္ သထံု စစ္ပြဲႀကီး ျဖစ္ခဲ့ေၾကာင္း အထာက္အထား မရွိ။ ပုဂံႏွင့္ သထံု စစ္ပြဲႀကီး မျဖစ္ခဲ့ပါ။

ပဲခူး ကိုးသိန္းကိုးေသာင္း ဘုရားသမိုင္းတြင္ ၾကြမ္း (ဂၽြမ္း) စစ္သည္မ်ား (ခမာ) ဥႆာပဲခူး ကို ဝိုင္းထားစဥ္ သထံုမင္း မႏူဟာဘုရင္သည္ ပဲခူးဘုရင္ထံ ခိုလွဳံေနသည္ ဟု ပါရွိပါသည္။ (အေနာ္ရထာမွ က်န္စစ္သားႏွင့္ သူရဲေကာင္းေလးေယာက္ ဦးေဆာင္သာ စစ္တပ္ျဖင့္ စစ္ကူေပးခဲ့သည္)

            ထိုစဥ္အခါက အေရွ႕ေတာင္အာရွေဒသ၌ အင္အားႀကီးမားေသာ ဂၽြမ္းစစ္တပ္ႀကီး သည္ ယိုးဒယား၊ ျမန္မာႏိုင္ငံေတာင္ပိုင္း မွသည္ ပဲခူးအထိ စစ္ထိုးလာခဲ့ပါသည္။ ပဲခူးၿမိဳ႕အထိ လာဝိုင္းရံထားေသာ ထို ခမာစစ္တပ္၏ စစ္လမ္းေၾကာင္းက်ရာ သထံုသည္ ပဲခူး မက်မွီကတည္းက က်ခဲ့သည္မွာ အထင္အရွားပင္ မဟုတ္ပါေလာ။

            ထို႔ေၾကာင့္ ထိုစဥ္က သုဝဏၰဘူမိသထံုသည္ ပုဂံႏွင့္ စစ္ျဖစ္ျခင္း မဟုတ္ပဲ  ဂၽြမ္း ရန္ေၾကာင့္ ပ်က္စီးခဲ့ျခင္းသာ ျဖစ္ပါသည္။ သထံုဘုရင္ မႏူဟာသည္လည္း သထံုပ်က္ေသာအခါ ပဲခူး၌ လာေရာက္ခိုလွံဳေနပါသည္။ ပဲခူးကို ဂၽြမ္းစစ္သည္တို႔ လာဝိုင္းေသာအခါ မႏူဟာသည္ ပုဂံဘုရင္ အေနာ္ရထာထံ ေရႊ႕ေျပာင္း ခိုလွံဳခဲ့ျခင္းသာ ျဖစ္ပါသည္။ အေနာက္လြန္မင္းလက္ထက္ ေလွသင္းစုစစ္တမ္းတြင္ မႏူဟာမင္းသည္ ေလွေတာ္ႀကီး ေလးစင္းႏွင့္ သမီးေတာ္ဆက္သကာ ပုဂံသို႔ခိုလႈံေရာက္ရွိေၾကာင္း၊ ယင္းေလွေတာ္ ေလးစင္းႏွင့္ ေလွေတာ္သားမ်ားကို အေနာ္ရထာမင္းႀကီးက ေလွသင္းစုတစ္စု အဖြဲ႔ဖြဲ႕ေပးရာမွ ဆင္းသက္လာေသာ ေလွသင္းစုျဖစ္ေၾကာင္း အစစ္ခံသည့္ စစ္တမ္းရွိပါသည္။

            (ၾကပ္ၾကပ္စဥ္းစား ၾကည့္ၾကပါ။ ဂၽြမ္းစစ္တပ္ႀကီးဟာ သထံုကို ျဖတ္သန္းၿပီးမွ ပဲခူးကို ေရာက္တာပါ။ ပဲခူးအထိ ဂၽြမ္းစစ္တပ္ႀကီး ေရာက္လာမွေတာ့ စစ္လမ္းေၾကာင္းက်တဲ့ သထံု က်ရံႈးၿပီးဆိုတာ သိပ္ထင္ရွားပါတယ္။ သထံုဘုရင္မႏူဟာ ကလည္း ပုဂံမွာ လာခိုလွံဳျခင္းသာ ျဖစ္ပါတယ္။ )

            ထို႔ေၾကာင့္ ဗ်တ္ဝိ၊ ဗ်တၱႏွင့္ သထံုကို အေနာ္ရထာစစ္တိုက္ခဲ့ျခင္း ဆိုသည္မွာ ပံုဝတၳဳဇတ္လမ္းသာ ျဖစ္ပါသည္။ ထိုပံုျပင္ဇတ္လမ္းကို ဦးကုလားက မဟာရာဇဝင္ႀကီးမွာ ဘာေၾကာင့္ထည့္ေရးတာလဲ။ ဘယ္ကဟာကို ဦးကုလားက ယူေရးတာလည္း ဆန္းစစ္ဖို႔လို႔ပါသည္။

            ဦးကုလား၏ အတၳဳပၸတၱိကို ျပန္ၾကည့္ေသာ္ အဖဘက္မွ သူေဌးမ်ိဳး။ အမိဘက္မွ အဖြားသည္ ယိုးဒယား ပိႆေလာက္ေစာ္ဘြားသမီး ေစာဘုန္းရွိ ျဖစ္ပါသည္။ သမိုင္းသုေတသီ တို႔၏ ဆန္းစစ္ခ်က္၊ ေလ့လာခ်က္မ်ားအရ ဦးကုလားသည္ မဟာရာဇဝင္ႀကီး၌ ယိုးဒယားဘက္မွ ဇတ္လမ္းမ်ား ထည့္ေရးျခင္းမွ်သာ ျဖစ္တန္သည္။ ဦးကုလားသည္ ထိုေခတ္ ပြဲေက်ာင္းမ်ားကို နွိပ္ကြပ္လို၍ အရည္းႀကီးဇတ္လမ္းမ်ားယုတ္ညံ့ေစရန္ သူ႔အဘြား ထံမွရေသာ ယိုးဒယားဘက္မွ ဇတ္လမ္းကို ထည့္ေရးျခင္းသာ ျဖစ္သည္။ သထံု ပုဂံစစ္ပြဲ ဆိုသည္မွာလည္း သူ႔အဘြားဘက္မွ ရေသာ ယိုးဒယားျဖစ္ဇတ္လမ္းကို ထည့္ေရးျခင္း မွ်သာ ျဖစ္တန္သည္။ ထို႔ေၾကာင့္ သထံု ပုဂံ စစ္ပြဲမွ ဗ်တ္ဝိ၊ ဗ်တၱ ဇတ္လမ္းမ်ားမွာလည္း ဦးကုလား၏ ေရးသားခ်က္သာ ျဖစ္ပါသည္။

အေနာ္ရထာက သထံုကိုလည္း မတိုက္၊ သထံုမွ ရွင္အရဟံႏွင့္ ပိဋကတ္သံုးပံု ေၾကာင့္လည္း မဟုတ္ ဆိုလွ်င္ ပုဂံသည္ ေထရဝါဒဗုဒၶသာသနာကို ဘယ္က ရသနည္း။

            ဟုတ္ကဲ့။ သေရေခတၱရာ ေခၚ သီရိေခတၱရာ မွ ရပါသည္။ ထို႔ျပင္ ပုဂံ၌ အေနာ္ရထာ မတိုင္မီ ေထရဝါဒဗုဒၶ သာသနာ ရွိေၾကာင္း အေထာက္အထားမ်ား ေက်ာက္စာမ်ား လည္း ရွိပါသည္ ခင္ဗ်ား။

၁။ အေနာ္ရထာမင္း၏ ဖခမည္းေတာ္ကြမ္းေဆာ္ေၾကာင္ျဖဴ (ေက်ာင္းျဖဴ) မင္းကို က်ည္စိုးႏွင့္ စုကၠေတး တို႔မွ နန္းခ်ၿပီး အတင္းရဟန္းျပဳေစေၾကာင္း ပုဂံရာဇဝင္ႀကီး ၌လည္း ပါ ပါသည္။ ဦးကုလား ရာဇဝင္ႀကီး ၌လည္း ပါပါသည္။ ရေသ့ ဝတ္ေစျခင္း မဟုတ္။ ရဟန္းဝတ္ေစျခင္း ျဖစ္ပါသည္။ (ဦးကုလား ကိုယ္တိုင္ ေရွ႕ေနာက္မညီ ေရးျခင္း။) ထိုမင္း (ကြမ္းေဆာ္မင္းႀကီး) သည္ ေက်ာင္းျဖဴႀကီး တစ္ေဆာင္ ေဆာက္လုပ္လွဴဒါန္းေၾကာင္း ပုဂံနံရံမင္စာ အေထာက္အထား။ ေက်ာင္းျဖဴႀကီး ေဆာက္လုပ္လွဴဒါန္းေသာ ကြမ္းေဆာ္မင္းႀကီး မွ ကြမ္းေဆာ္ေက်ာင္းျဖဴ၊ ကြမ္းေဆာ္ေၾကာင္ျဖဴ ျဖစ္လာသည္) အေနာ္ရထာ နန္းရေသာအခါ ခမည္းေတာ္ရဟန္းမင္းႀကီးကို “သံဃာမင္းထီး” ဘြဲ႔ဆက္ကပ္ေၾကာင္း ဦးကုလားက ေျပာထားျပန္ရာ ရွင္အရဟံမေရာက္မီကတည္းက ပုဂံ၌ ေထရဝါဒ သံဃာရွိေၾကာင္း ေပၚေပါက္ေနျပန္သည္။

၂။ ေစာရဟန္းမင္းသည္ တုရင္ေတာင္ထက္မွာ သိမ္တစ္ေဆာင္ ေဆာက္လုပ္ လွဴဒါန္းခဲ့ပါသည္။ ၎ သိမ္ပ်က္သျဖင့္ ဥဇနာမင္း (ေအဒီ ၁၂၁၂ ခုႏွစ္) လက္ထက္တြင္ ျပန္လည္ျပဳျပင္ ေဆာက္လုပ္ေစေသာ ေက်ာက္စာ အေထာက္အထားရွိပါသည္။ အေသာက တတိယ သဂၤါယနာတင္ၿပီးေနာက္ပိုင္း မဟာယာနမွာ သိမ္ဝင္ျခင္း မရွိ။ သံဃာမရွိ။ ရေသ့ႀကီးမ်ားသာ ရွိပါသည္။

(ဟုတ္ကဲ့၊ သိမ္ဆိုတာ ေထရဝါဒ မွာပဲ ရွိတာပါ။ သိမ္သမုတ္တယ္ဆိုတာ ေထရဝါဒ ရဟန္းေတြပဲ လုပ္လို႔ရတာပါ။ အေနာ္ရထာက (ေအဒီ ၁၀၄၄) မွာ မင္း ျဖစ္တယ္။ ဒီေတာ့ ေစာရဟန္းမင္း လက္ထက္ကတည္းက သိမ္ရွိေနလို႔ အေနာ္ရထာ မေမြးမီကတည္းက ပုဂံမွာ ေထရဝါဒ ရွိေနေၾကာင္း သိပ္ကို ထင္ရွားတဲ့ အေထာက္အထား ေပါ့ဗ်ာ)

ပုဂံ ဘယ္က စသလဲ (သိရိေခတၱရာ ေခတ္မွ ပုဂံေခတ္သို႔)

ေအဒီ ၁ ရာစုအကုန္ ၂ရာစု အစေလာက္မွာ သေရေခတၱရာ ပ်က္တယ္။ (မင္းေနျပည္ေတာ္ ပ်က္တာပါ) ေအဒီ ၁၀၇ (ေအဒီ ၂ ရာစု အစ)မွာ သေရေခတၱရာမင္းရဲ႕တူ သမုဒၵရာဇ္မင္းက ယုန္လႊတ္ကၽြန္း၊ ျပဴဂါမ (ပ်ဴေစ်းၿမိဳ႕) ဆိုတဲ့ အရပ္မွာ ပထမ ပုဂံမင္းေနျပည္ေတာ္ ကို စတည္ေထာင္တယ္။ အရိမဒၵနပူရ ဆိုတဲ့ အမည္နဲ႔ပါ။

ေအဒီ ၃၄၄ (သကၠရာဇ္ ၂၆၆) မွာ နန္းတက္တဲ့ ေသဥ္လည္ေၾကာင္မင္းက ေလာကနႏၵာအရပ္မွာ သီရိပစၥယာ အမည္နဲ႔ ဒုတိယ ပုဂံၿမိဳ႕ကို တည္ေထာင္တယ္။

ေအဒီ ၅၁၆ (သကၠရာဇ္ ၄၃၈) မွာ နန္းတက္တဲ့ သိုက္တိုင္မင္းက သမထီး အရပ္မွာ တတိယ ပုဂံၿမိဳ႕ ျဖစ္တဲ့ တမၼဝတီ ၿမိဳ႕ကို တည္ေထာင္ပါတယ္။

ေအဒီ ၈၄၆ (သကၠရာဇ္ ၂၀၈) မွာ နန္းတက္တဲ့ ပ်ဥ္ျပားမင္းက နန္းတက္လို႔ ၃ႏွစ္အၾကာ ေအဒီ ၈၄၉ မွာ ယခု ပုဂံကို တည္ခဲ့တယ္။ အမည္ကိုေတာ့ ပထဆံုးပုဂံရဲ႕ အမည္ ရန္အေပါင္းကို ေအာင္ျမင္ေသာ ဆိုတဲ့ အဓိပၸါယ္ရတဲ့ အရိမဒၵနပူရ လို႔ပဲထပ္ေပးတယ္။

            အရိမဒၵန၊ သီရိပစၥယာ၊ တမၸဝတီ၊  ဆိုတဲ့ ပုဂံမင္းေနျပည္ေတာ္ အမည္ေတြကို ၾကည့္ပါ။ မြန္နာမည္လည္း မဟုတ္ပါဘူး။ မဟာရာနလို႔ ေျပာရေအာင္ သကၠတ အမည္လည္း မဟုတ္ပါဘူ။ ေထရဝါဒ မွာသာ သံုးတဲ့ ပါဠိ အမည္စစ္စစ္ႀကီးေတြ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါဟာလည္း အေနာ္ရထာမတိုင္ခင္ ကတည္းက ေထရဝါဒ ရွိေနတဲ့ အေထာက္အထားပါ။ (ဘုန္းတင့္ေက်ာ္)

            သေရေခတၱရာ ပ်က္ၿပီး ပုဂံ ျဖစ္လာတယ္။ ပုဂံ ဟာ သေရေခတၱရာဆီက ေထရဝါဒ ဗုဒၶသာသနာကို ရခဲ့တယ္ လို႔ ေျပာခဲ့ပါတယ္။ ဒီေတာ့ သေရေခတၱရာမွာ ေထရဝါဒဗုဒၶသာသနာ ထြန္းကားခဲ့ေၾကာင္း အေထာက္အထား ျပရပါေတာ့မယ္။

၁၉၂၆ ခုႏွစ္၊ ျမန္မာႏိုင္ငံ ေရွး/သု အရာရွိ ခ်ားဒူးရြိဳင္ဇယ္ လက္ထက္မွာ သေရေခတၱရာၿမိဳ႕ေဟာင္း ဦးခင္ဘ ယာခင္းအတြင္းရွိ ေစတီငုတ္တိုကို တူးေဖၚရာ ေရႊေပခ်ပ္ အခ်ပ္၂၀ ရရွိခဲ့သည္။ ထိုေရႊေပခ်ပ္မ်ား ေပၚမွာ ဗုဒၶေခတ္ႏွင့္ အေသာကေခတ္သံုး ျဗဟၼီပြား အကၡရာမ်ားျဖင့္ ေထရဝါဒဆိုင္ရာ (သုတ္၊ ဝိနည္း၊ အဘိဓမၼာ) ေကာက္ႏႈတ္ခ်က္မ်ား ေရးထိုးထားပါသည္။

သေရေခတၱရာတြင္ အျခား ေထရဝါဒဆိုင္ရာ သာသနိက အေဆာက္အဦး၊ ေစတီပုထိုးမ်ား၊ အုတ္ခြက္ဘုရားမ်ား စသျဖင့္ အေထာက္အထားမ်ားစြာရွိပါသည္။ (ေဘာေဘာ၊ ဘဲဘဲ၊ ဘုရားမာ၊ ျပည္ေရႊဆံေတာ္) သေရေခတၱရာ ၿမိဳ႕ေဟာင္း ၿမိဳ႕တံခါးဝ မွာပင္ ေထရဝါဒဂုိဏ္း ကသာ သံုးၿပီး၊ မဟာယာနက မသံုးေသာ ပါဠိဘာသာျဖင့္ ေရးထိုးထားေသာ ေမာရသုတ္၊ မဂၤလသုတ္ ေက်ာက္စာတုိင္၊ အျခား တစ္ဘက္၌ ရတနာ့သုတ္ ေက်ာက္စာတိုင္ မ်ားကို ေတြ႔ရွိခ်က္အရ သေရေခတၱရာသည္ ေထရဝါဒ ပ်ဴျမန္မာႏိုင္ငံေတာ္ျဖစ္သည္။

ထို သေရေခတၱမွ ေထရဝါဒ ပ်ဴျမန္မာတို႔ တည္ေထာင္ေသာ ပုဂံသည္ ေထရဝါဒ ပုဂံႏိုင္ငံေတာ္သာျဖစ္ပါသည္။ သေရေခတၱရာမင္း၏ တူေတာ္စပ္ေသာ ပုဂံကို စတည္ေထာင္သည့္ သမုဒၵရာဇ္မင္း မွ စေရတြက္ေသာ္ ေစာမြန္နစ္ အထိ ပုဂံမင္းဆက္ ၅၅ဆက္ ျဖစ္သည္။ (သင္ပုန္းႀကီးဋီကာ၊ ဇာတာေတာ္ပံု၊ ) အေနာ္ရထာသည္ ၄၂ေယာက္ေျမာက္ မင္းျဖစ္သည္။ ထို ၄၂ ေယာက္ေျမာက္ အေနာ္ရထာမတိုင္မီ ၃ေယာက္ေျမာက္ ပ်ဴေစာထီး မင္းလက္ထက္ က တည္ထားခဲ့သည့္ ဗူးဘုရား ဌာပနာ တုိက္အတြင္းမွ ေအဒီ ၃ရာစု အုတ္ခြက္ဘုရားမ်ား ေတြ႔ရွိခဲ့ပါသည္။ ၎ကို ၾကည့္ျခင္းအားျဖင့္ ပုဂံသည္ ထိုေခတ္ကတည္းက ေထရဝါဒ ဗုဒၶသာသနာ ထြန္းကားေနၿပီး ျဖစ္ေလသည္။

ပုဂံႏိုင္ငံေတာ္သည္ အေနာ္ရထာမင္း (ေအဒီ ၁၀၄၄) မတိုင္မီကတည္းက ေထရဝါဒ ဗုဒၶဘာသာ ႏိုင္ငံျဖစ္ၾကာင္း အထက္ပါ အေထာက္အထားမ်ားက သက္ေသခံလ်က္ ရွိေပသည္။

ေအဒီ ၁၆၇ ခု နန္းတက္ေသာ ပုဂံမင္း ပ်ဳမင္းထီး/ ပ်ဴေစာထီး မင္း၏ ေကာင္းမႈ ဗူးဘုရား 

က်မ္းကိုး။            ။ ဘုန္းတင့္ေက်ာ္၊ ႏွစ္ေပါင္းႏွစ္ထာင္ ေက်ာ္ခဲ့ၿပီျဖစ္ေသာ ျမန္မာသမိုင္း (၁၊ ၂)

             ဘုန္းတင့္ေက်ာ္၊ ပ်ဴစစ္လွ်င္ျမန္မာ

             ဦးကုလား၊ မဟာရာဇဝင္ႀကီး

(ေက်ာက္စာေတြ အထိ ရွာေဖြဖတ္ခ်င္သူမ်ားအတြက္ တုိင္းရင္းျမန္မာ ေက်ာက္စာမ်ား (ငါးတြဲ)၊ ပုဂံရာဇဝင္ႀကီး၊ သင္ပုန္းႀကီးဋီကာ၊ သကၠရာဇ္မ်ားအတြက္ ဇာတာေတာ္ပံုက်မ္း၊ ရာဇဝင္ခ်ဳပ္ စသျဖင့္ က်မ္းကိုး ေပးပါတယ္)

(ကုိသာဝ)

ဗုဒၶေခတ္မတိုင္မွီက ခ်မ္းသာကို ရွာေဖြသူတို႔အေၾကာင္း တေစ့တေစာင္း

သမိုင္းပညာရွင္မ်ား အဆိုအရ မဇၥ်ိမေဒသတြင္ ကိုးကြယ္ယံုၾကည္မႈ အလိုက္ ေခတ္မ်ားသည္ ေဝဒေခတ္၊ ျဗာဟၼဏေခတ္၊ အာရညေခတ္၊ ဥပနိသွ်ဒ္ေခတ္၊ တတၳိယေခတ္၊ ဗုဒၶေခတ္ ဟူ၍ အစဥ္တိုင္း (အခ်ိဳ႕ကေခတ္ၿပိဳင္လ်က္) ျဖစ္ေပၚလာ ၾက၏။

          ေဝဒေခတ္တြင္ နတ္မ်ားကို ကိုးကြယ္ယံုၾကည္ၾကသည္။ ေဝဒက်မ္း ေလးပံု ရွိ၏။ ၄င္းတို႔မွာ

၁) ရိက္ေဝဒ (နတ္မ်ား၏ ဘုန္းေတာ္ဘြဲ႕ကို ေဖာ္ျပေသာက်မ္း)

၂) ယဇုေဝဒ (ေနာက္ပိုင္း နတ္မ်ား၏ ဘုန္းေတာ္ဘြဲ႕ကို ရြတ္ဆို ပူေဇာ္ရံုႏွင့္ မၿပီးပဲ လွဴဖြယ္ပစၥည္းမ်ားႏွင့္ လွဴဒါန္း ပူေဇာ္လာၾကသည္။ ထို ယဇုေဝဒသည္ မ်ားျပားလွေသာ နတ္အလိုက္၊ အခမ္းအနားအလိုက္ ပူေဇာ္မႈ စည္း စနစ္တက် ျဖစ္ေရးအတြက္ ပူေဇာ္ပံု၊ ပူေဇာ္နည္း မ်ားကိုေဖာ္ျပ ထားေသာ က်မ္းျဖစ္သည္။ ယဇု ၏အနက္မွာ ပူေဇာ္ျခင္း (ယဇ္) ျဖစ္သည္။) တကယ္ေတာ့ ယဇ္ ဆိုတာ ပူေဇာ္ျခင္း ပါပဲ။

၃) သာမေဝဒ (ေတးဂီတ ကိုေျပာတာပါ။ အထက္က စြန္႔ႀကဲလွဴဒါန္းမႈ သေဘာ ပိုထက္သန္လာေအာင္၊ ေစတနာ ပိုထက္သန္လာေအာင္၊ စိတ္ၾကည္ႏူး လာေအာင္ နတ္မ်ား ပူေဇာ္ပြဲအတြက္ ၿငိမ္းေညာင္းသာယာတဲ့ ေတးဂီတ မ်ားကို ေဖာ္ျပတဲ့ က်မ္းပါ။ သာမရဲ႕ အနက္က ေတးဂီတပါ)

၄) အထဗၺေဝဒ ( ေတးဂီတက တဆင့္ အသံရဲ႕ တန္ဖိုးကို သိလာၾကပါတယ္။ အသံကို ဌာန္၊ ကရိုဏ္း၊ ပယတ္ သို႔မဟုတ္ တုန္ခါႏႈန္း တို႔ျဖင့္ မွန္ကန္စြာ ထြက္ေပၚလာရင္ လိုအပ္တဲ့ အက်ိဳးကို ေပးစြမ္းတယ္လို႔ ယံုၾကည္ၾကတယ္။ အဲ့ဒီ အသံကို ဂါထာရြတ္တယ္၊ မႏၱန္စုတ္တယ္ စသျဖင့္ အသံုးျပဳၾကပါတယ္။ သူက ေရွး ေဝဒ သံုးပံုႏွင့္ မတူပဲ ဂါထာ မႏၱရား မ်ား ပါဝင္လာပါတယ္)

          ျဗာဟၼဏေခတ္ ကိုးကြယ္ယံုၾကည္မႈကို ယဇ္ပူေဇာ္ကိုးကြယ္ မႈ လို႔ ေခၚၾကပါတယ္။ ေဝဒ စာေပဟာ ေလးပံု ရွိသလို အဲ့ဒီ ေဝဒေလးပံုကို ယဇ္ပူေဇာ္မႈ ရႈေထာင့္ အသီးသီးက အက်ယ္ဖြင့္ဆိုၿပီး ျဗာဟၼဏစာေပ ဟာ ေလးစု ျဖာ ထြက္လာခဲ့တယ္။ အဲဒီေခတ္ကို ျဗာဟၼဏေခတ္ လို႔ ေခၚပါတယ္။ ျဖာထြက္ပံုကေတာ့ . . .

          ရိုက္ေဝဒ မွ အဲတရဲယျဗာဟၼဏက်မ္း၊ ေကာ္သိတကိ ျဗာဟၼဏက်မ္း။

          ယဇုေဝဒ မွ သတပထ ျဗာဟၼဏက်မ္း၊ တဲတိရိယ ျဗာဟၼဏက်မ္း။

          သာမေဝဒ မွ တာဏၬ ် ျဗာဟၼဏက်မ္း၊ ဇဲမိနိယ ျဗာဟၼဏက်မ္း၊ ဆဗၺိသ ျဗာဟၼဏ က်မ္း။

          အထဗၺေဝဒ မွ ေဂါပထ ျဗာဟၼဏက်မ္း။

တို႔ ျဖစ္ပါတယ္။ (အဲ့ဒီတုန္းက ယဇ္ပူေဇာ္မႈဟာ ဘယ္ေလာက္ႀကီးက်ယ္ ခမ္းနားတယ္၊ တတ္ႏိုင္သလို ဘယ္ေလာက္ခ်ဲ႕ၾကလဲ ဆိုေတာ့ ပေသန ဒီ ေကလာသလမင္းႀကီးဟာ ဥသဘ ငါးရာ၊ ႏြားထီးငယ္ ငါးရာ၊ ႏြားမငယ္ ငါးရာ၊ ဆိတ္ငါးရာ၊ သိုး ငါးရာ တို႔ကို ယဇ္ပူေဇာ္ပသျခင္း အလို႔ငွာ ဖြဲ႕ခ်ည္ေဆာင္ထား အပ္ကုန္၏။ ထိုမင္း၏ ကၽြန္ေယာက်္ား၊ ကၽြန္မိန္းမ၊ အေစအပါး၊ အလုပ္သမား တို႔သည္လည္း ဒဏ္ျဖင့္ၿခိမ္းေျခာက္ အပ္ကုန္၏။ ေဘးျဖင့္ ၿခိမ္းေျခာက္အပ္ကုန္သည္ ျဖစ္၍ မ်က္ရည္ျဖင့္ ျပည့္ေသာမ်က္ႏွာ ရွိကုန္လ်က္ ငိုးေၾကြးကာ အမႈကိစၥတို႔ကို ျပဳကုန္ ၏ လို႔ သံယုတၱနိကာယ္၊ ေကာသလသံယုတ္၊ ယည သုတ္မွာ ေဖာ္ျပထားပါတယ္။)

အာရညေခတ္ ဆိုတာ ေတာေပ်ာ္ေခတ္ပါပဲ။ အာရညဝါသီ ေတာမွီပုဂၢိဳလ္ရယ္လို႔ ၾကားဖူးၾကမွာပါ။ ပုဂံေခတ္က အရည္းႀကီးဆိုတာ အာရညဝါသီ ကေန အရည္းလို႔ ျဖစ္လာတာပါ။  ယဇ္ဆရာႀကီးေတြဟာ ရႈပ္ေထြးနက္လွတဲ့၊ အတိမ္းအေစာင္း အမွားမခံတဲ့ ယဇ္ပူေဇာ္မႈအတြက္ ပညာေတြကို ခက္ခဲပင္ပန္းစြာ၊ သင္ယူ၊ က်င့္ႀကံၾကရတယ္။ ႏုပ်ိဳသန္မာတဲ့ ဘဝတစ္ေလွ်ာက္လံုးကို ရင္းႏွီးျမႈပ္ႏွံၾကရတယ္။ သူတို႔ အသက္ႀကီးရင့္တဲ့ အခါမွာလည္း တပည့္ေတြကို ဆရာတစ္ဆူအျဖစ္ ပညာျပန္လည္ သင္ၾကားေပးရျပန္ပါတယ္။ ျဗာဟၼဏေတြဟာ ယဇ္ပူေဇာ္မႈ သက္သက္ကိုသာ (ဘလိုင္းပူေဇာ္တာေတာ့ မဟုတ္ပါဘူး။ ေဗဒင္၊ နကၡတ္၊ အခ်ိန္အခါ စတာေတြကို စနစ္တက် တြက္ခ်က္ၿပီး လုပ္ၾကတာပါ) ဦးစားေပး အခ်ိန္ကုန္ၿပီး လူ႔ဘဝ ေနဝင္ခ်ိန္ကို ေရာက္လာတဲ့အခါ ေတာအရပ္ကို ခ်ဥ္းကပ္ၾကပါတယ္။

သူတို႔ဟာ ေတာအရပ္မွာ ယဇ္ကိုလည္း ပူေဇာ္ၾကတယ္။ သမထ ကိုလည္း ပြားၾကတယ္။ ေတာထဲမွာ ယဇ္ပူေဇာ္စရာ ပစၥည္းဝတၳဳ၊ ေငြေၾကး ရွားပါးခက္ခဲတဲ့အတြက္ (ျပတီက) လို႔ေခၚတဲ့ ရည္ညႊန္းပူေဇာ္ျခင္းကို ျပဳလုပ္ရာမွ ရရွိလာတဲ့ နည္းသစ္ကို သမထ လို႔ေခၚတာပါပဲ။ ဥပမာ- အႆေမဓ ေခၚ ျမင္းယဇ္ ပူေဇာ္မယ္ဆို ပူေဇာ္စရာ ျမင္းမရွိပါဘူး။ အဲ့ဒီအခါ ျမင္းနဲ႔ အာကာသကို မတူ တူေအာင္ စဥ္းစားလာရပါတယ္။ အာကာသကို ျမင္းေခါင္း၊ ေနႏွင့္လကို ျမင္းကို မ်က္လံုး၊ ေလကို ျမင္းရဲ႕ အသက္၊ ေျမကို ျမင္းရ႕ဲ ခႏၶာကိုယ္ စသည္ျဖင့္ ျမင္းႏွင့္ အာကာသကို မတူ တူေအာင္ စဥ္းစားရာမွာ ကသိုဏ္းေပါက္ၿပီး သမာဓိ အားေကာင္းလာပါတယ္။ သမာဓိဟာ အပၸနာ အဆင့္ကိုေရာက္ၿပီး စ်ာန္အဘိညဥ္အျဖစ္ တိုးတက္လာပါတယ္။ အာရညေခတ္ဟာ ေတာေပ်ာ္ရေသ့တို႔ရဲ႕ စ်ာန္သမာပတ္ ေခတ္ျဖစ္ပါတယ္။

ျဗာဟၼဏေတြရဲ႕ ေခတ္ထဲမွာ ပဲ က႑ ႏွစ္ခု ရွိပါေသးတယ္။ ဉာဏက႑ နဲ႔ ကမၼက႑ပါ။ ဒႆနပိုင္းနဲ႔ အလုပ္ ပိုင္းလို႔ ေျပာလို႔ရပါတယ္။ ပထမပိုင္းမွာ အလုပ္ပိုင္း (ကမၼက႑) ျဖစ္တဲ့ ယဇ္ပူေဇာ္မႈဟာ အထြတ္အထိပ္ကို ေရာက္ခဲ့ပါတယ္။ အဲ့ဒီအခ်ိန္မွာ ဒႆနပိုင္းကေတာ့ မွိန္ေနခဲ့ပါတယ္။ အထြတ္အထိပ္ ေရာက္ၿပီးေနာက္ ဓမၼတာအတိုင္း အထြတ္အထိပ္ေနရာက ေလွ်ာဆင္းခဲ့ရပါတယ္။ အဲဒီလိုေလွ်ာဆင္း လာရျခင္းဟာ အေတြးအျမင္ အသစ္တရပ္ ေပၚေပါက္လာခဲ့လုိ႔ပါ။ အဲ့ဒီ အေတြးျမင္သစ္တစ္ရပ္နဲ႔ က႑သစ္ ဖြင့္လွစ္လိုက္ျခင္းကို ဥပနိသွ်ဒ္ဝါဒ (ဝါ) ဥပါနိသွ်ဒ္ေခတ္ ျဖစ္ပါတယ္။

ျဗာဟၼဏေခတ္ (ဝါ) ကမၼက႑မွာ “ေလာကတြင္ ယဇ္၏ လွ်ိဳ႕ဝွက္ခ်က္ေဖာ္ထုတ္ကာ ပူေဇာ္ျခင္းလုပ္ငန္းမွတစ္ပါး အျခားယံုၾကည္စရာ မရွိ” လုိ႔ယံုၾကည္ပါတယ္။

ဥပနိသွ်ဒ္ေခတ္ မွာေတာ့ “ ေလာကတြင္ ျဗဟၼာ သို႔မဟုတ္ အတၱကို သိသည့္ အသိဉာဏ္သည္သာ အရာရာကို အဆံုးအျဖတ္ေပးသည္ ” လို႔ ယံုၾကည္လာၾကပါတယ္။ ဉာဏက႑ဟာ ေနာက္ပိုင္း ဒႆနက်မ္း မ်ားရဲ႕ ေရေသာက္ျမစ္ ျဖစ္ပါတယ္။

တိတၳယ ဆိုတာ တိတၳိပုဒ္ႏွင့္ ဣယ ပစၥည္းတို႔ ေပါင္းစပ္ထားတာျဖစ္တယ္။ တိတၳိပုဒ္ရဲ႕ အနက္က “အယူဝါဒ”။ ဣယ ပစၥည္းရဲ႕ အနက္က “ရွိသူ”။ ဒီေတာ့ တိတၳိယဆိုတာ အယူဝါဒ ရွိသူ ျဖစ္တယ္။ ဒီေနရာမွာ အယူဝါဒ ရွိသူဆုိတာ မိမိတို႔ရဲ႕ က်င့္စဥ္မ်ားႏွင့္ အယူဝါဒမ်ားကို လြတ္လပ္စြာ ထူေထာင္ၾကသူမ်ား ျဖစ္တယ္။ သူတို႔ရဲ႕ အက်င့္ (က်င့္စဥ္) ကေတာ့ “ တပ ” ေခၚ ျပင္းထန္တဲ့ အက်င့္မ်ားပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ က်င့္စဥ္မ်ား အေနနဲ႔ ကေတာ့ ကာမသုခလႅိကာ က်င့္စဥ္နဲ႔ အတၱကိလမထ က်င့္စဥ္ ဆိုၿပီး ႏွစ္မ်ိဳးရွိပါတယ္။

ကာမသုခလႅိကာ က်င့္စဥ္ဆိုတာ (ကာမသုခ = ရလိုေသာ ခ်မ္းသာ + အလႅိက = တမ္းတမ္းစဲြ) ရလိုေသာ ခ်မ္းသာသုခကို မရမေန တမ္းတမ္းစြဲ က်င့္တဲ့ က်င့္စဥ္ျဖစ္ပါတယ္။ အက်ဥ္းခ်ဳပ္ ေျပာရရင္ေတာ့ “ ရယူေရး” က်င့္စဥ္ပါ။

အတၱကိလမထ က်င့္စဥ္ ကေတာ့ ( အတၱ = ခႏၵာကိုယ္ + ကလမထ = ညွဥ္းပန္းျခင္း) မမိ၏ ခႏၶာကိုယ္ကို ညွဥ္းပန္း တဲ့လမ္းစဥ္ ျဖစ္ပါတယ္။ အက်ဥ္းခ်ဳပ္ကေတာ့ စြန္႔လႊတ္ေရး လမ္းစဥ္ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေပတဲ့ မ်က္ကန္းစြန္႔လႊြတ္ေရး ဆိုတာမ်ိဳး ျဖစ္ေနပါတယ္။

အက်ဥ္းႏိုင္ဆံုး အက်ဥ္း ေျပာရတာျဖစ္ပါတယ္။ သူတို႔အားလံုးဟာ ခံယူခ်က္၊ ဝါဒ၊ အက်င့္ ကြဲျပားမည္ ျဖစ္ေသာ္လည္း သူတို႔ ေခတ္အေလ်ာက္ ခ်မ္းသာကို ရွာေဖြၾကတာ ျဖစ္ပါတယ္။ တနည္း (မအို၊ မနာ၊ မေသ) ကိုရွာ ေဖြၾကတာပါ။ မရၾကပါဘူး။

(ဆက္ပါဦးမယ္)

(ဆရာႀကီးဦးေရႊေအာင္၏ ေဝဒေခတ္မွ ဗုဒၶေခတ္တိုင္ေတာင္ အတၱဝါဒမွ အနတၱဝါဒသို႔ ခရီးစဥ္ စာအုပ္မွ ကိုးကားသည္)

သမိုင္းဆိုင္ရာ

သမိုင္း အေၾကာင္း ေျပာရန္