သထံုဟာ
ပ်ဴေတြ တည္တဲ့ၿမိဳ႕
သထံုေခၚ
သုဓမၼဝတီၿမိဳ႕တည္မင္းမွာ ပ်ဴမင္း ဒြတၱေဘာင္ ျဖစ္ေၾကာင္း၊ သုဝဏၰဘူမိသည္ လက္ဦးအစ
ပ်ဴတို႔ဌာနျဖစ္ေၾကာင္း သထံုရာဇဝင္ေပါင္းခ်ဳပ္က်မ္းႀကီးမွ တဆင့္သိရွိရျခင္း
သထံုရာဇဝင္ ေပါင္းခ်ဳပ္က်မ္းႀကီးဟာ ပညာရွိဦးပညာရဲ႕ မူပိုင္ျဖစ္တယ္။ ဦးပညာဟာ ေရွး ေပမူေတြနဲ႔ ရွိခဲ့တဲ့
၁။ သထံုသမိုင္း ( ခရစ္ႏွစ္ ၁၈၈၅ တြင္ ေကာ့ကြန္းဂူမွ ရရွိေသာ မြန္ဘာသာေပမူကို ျမန္မာဘာသာျပန္ ေပမူ)
၂။ သထံုရာဇဝင္ေတာ္က်မ္း
၃။ ေရႊစာရံသမိုင္းေဟာင္းက်မ္း
၄။ ဂဝံပတိဝံ ( မြန္ဘာသာက်မ္း ေပမူ)
၅။ မြန္ရာဇဝင္က်မ္း ( မြန္ဘာသာမွ ခရစ္ႏွစ္ ၁၇၈၈ ခန္႔တြင္ ျမန္မာဘာသာျပန္ ေပမူ)
၆။ ကလ်ာဏီသိမ္ေက်ာက္စာ
တို႔အျပင္ ပံုႏွိပ္မူေတြ ျဖစ္တဲ့
၇။ သထံုရာဇဝင္ မူမွန္က်မ္း (ခရစ္ႏွစ္ ၁၈၉၆ ခန္႔က ဟံသာဝတီပံုႏွိပ္တိုက္မွ ပံုႏွိပ္မူ)
၈။ သထံုရာဇဝင္ႏွင့္ ဘုရားသမိုင္း ေပါင္းခ်ဳပ္က်မ္း (စစ္ကဲႀကီး ဦးေနာ္၏ ပံုႏွိပ္မူ)
၉။ သုဓမၼဝတီ နိဒါနကထာက်မ္း (ယိုးဒယားတြင္ ပံုႏွိပ္ေသာ ပံုႏွိပ္မူ)
စတဲ့ က်မ္းေတြကို က်မ္းကိုးျပဳ ညိႈႏိႈင္းထုတ္ႏႈတ္ စုစည္း ေရးသားတယ္လို႔ ေဖာ္ျပထားတယ္။
ဦးသိန္းေမာင္က
အယ္ဒီတာလုပ္ တည္းျဖတ္ၿပီး သထံုၿမိဳ႕၊ သုဝဏၰဝတီ ပိဋကတ္စာပံုႏွိက္တိုက္က ၃၀-၁၂-၁၉၂၆
မွာ ပံုႏွိပ္ထုတ္ေဝတယ္။ ယခု ၂၀၁၄ ခုႏွစ္နဲ႔တြက္ရင္ စာအုပ္သက္တမ္း ၈၈ႏွစ္ၿပီျဖစ္တဲ့
ရွားပါး စာအုပ္ျဖစ္တယ္။ (ကၽြန္ေတာ့္ထံမွာေတာင္ မိတၱဴသာ ရွိၿပီး ကၽြန္ေတာ့္ကို
မိတၱဴစာအုပ္ေပးတဲ့ ကၽြန္ေတာ့္ဆရာဟာ ပန္းဆိုးတန္း စာအုပ္အေဟာင္းတန္းမွာ ႏွစ္ႏွစ္၊
သံုးႏွစ္ မွာထားၿပီးမွ ရတဲ့ စာအုပ္ပါ။)
အဲ့ဒီ့
သထံုရာဇဝင္ေပါင္းခ်ဳပ္ က်မ္းႀကီးအရ မဟာသကၠရာဇ္
၁၁ဝ မွာ ရေသ့ႀကီးႏွစ္ပါးရဲ႕ ကိတၱိမသား “တိႆဓမၼသီဟရာဇာ ဒြတၱေဘာင္” ဟာ သုဝဏၰဘူမိျပည္၊
သုဓမၼဝတီၿမိဳ႕မွာ ဘိသိက္သြန္းခံ ပါတယ္။ (ဗုဒၶရဲ႕ ဘိုးေတာ္အဥၨန မင္းႀကီး ၿဖိဳေသာ သကၠရာဇ္
ျဖစ္တယ္။ ဗုဒၶသည္ မဟာသကၠရာဇ္ ၁၀၃၊ ကဆုန္လျပည့္မွာ ဘုရားအျဖစ္
ေရာက္ေတာ္မူတာျဖစ္လို႔ သိဒၶတၱမင္းသား ဘုရားျဖစ္ၿပီး (၇)ႏွစ္အၾကာ လို႔မွတ္ၾကပါ။)
တိႆဓမၼသီဟရာဇာ
ဆိုတာ မင္း အျဖစ္ေရာက္မွ ရတဲ့ ဘြဲ႔အမည္ ျဖစ္တယ္။ (ငယ္အမည္ အေၾကာင္းကို သူ႔မူရင္း
အေရးအသားတိုင္း ကူးယူ ေဖာ္ျပလိုက္ပါတယ္။)
ထိုမင္း၏
ငယ္မည္မူကား ။ ။ ထိုသူဥမွ
ေပါက္ဖြားေတာ္မူေသာ အခါ (မဟာ) သကၠရာဇ္ ၈၉ ခုႏွစ္ တေပါင္းလျပည့္ စေနေန႔၊ ဝိသာခါ
နကၡတ္ ၂၅လံုး ေနထြက္လဝင္ခ်ိန္။ ေန-လ ႏွစ္ပါးမွ အေရာင္ရွိစဥ္ ေမြးဖြား၍ “ဒြိတၱဘာ”
ဟူ၍လည္းေကာင္း။ ထိုမွ ေရြ႕ေလ်ာ၍ “ဒြိတေပါင္” ဟူ၍ လည္းေကာင္း။ တိႆရေသ့ကမူ
ဒိဗၺစကၡဳဉာဏ္ျဖင့္ ထိုသူငယ္၏မိဘတို႔ကို သိ၍ အဘႏွင့္အမိ ကိုစြဲလ်က္၊ (ဝိဇၨာနာဂ
ကုမာရ) ဟူ၍လည္းေကာင္း ဘြဲ႕အမည္ ေပးေတာ္မူ၏။
ထို႔ေၾကာင့္
ရာဇဝင္ႏွင့္ သမိုင္းစာေဟာင္း အမ်ိဳးမ်ိဳးတို႔တြင္
၁။ သူရိယစႏၵာမင္းႀကီး
၂။ ဒိြတၱေဘာင္မင္း
၃။ ဝိဇၨာနာဂမင္း
၄။ တိႆဓမၼသီဟရာဇာမင္း
၅။ သီဟရာဇာမင္း (အတိုေကာက္ အမည္)
ဟူ၍ အမ်ိဳးမ်ိဳးရွိၾကသည္။
နာမည္ ျပားေသာ္လည္း မင္း၏ျဒပ္မျပား၊ တစ္ပါးတည္းသာ တည္း။ (စာမ်က္ႏွာ ၅၃၊ ၅၄) (အမည္ အမ်ိဳးမ်ိဳးရွိေပမယ့္
ဒီမင္းတစ္ပါးတည္းသာ ျဖစ္တယ္။ ၎မင္းမွာ အမည္ ငါးပါး ရွိတယ္လို႔ ေျပာတာပါ)
အထက္ပါ သုဓမၼဝတီ သထံုၿမိဳ႕တည္မင္းႀကီးရဲ႕
အမည္နာမေတာ္မ်ားကို ေလ့လာလိုက္တဲ့အခါမွာ ပါဠိအမည္က ေလးမ်ိဳး၊ ငယ္မည္အျဖစ္ ပ်ဴျမန္မာ
အမည္က တစ္မ်ိဳး ေပါင္း ၅မ်ိဳးကို ေတြ႔ရတယ္။ မြန္ အမည္ လံုးဝ မေတြ႔ရွိရပါဘူး။
ဒြိတၱေဘာင္ ေခၚ ဒတဗံး ဆိုတာ
ပ်ဳျမန္မာ အမည္ျဖစ္ေၾကာင္း ပညာရွင္အမ်ား သိရွိ လက္ခံၿပီး ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီေတာ့ သုဓမၼဝတီ
(သထံု) ၿမိဳ႕တည္မင္းဟာ ပ်ဴျမန္မာ မင္းႀကီးသာျဖစ္ပါတယ္။ ေပါကၡရဝတီ၊ ဥကၠလာပ၊ ဟံသာနာဂရ
ဟံသာဝတီ (ဟန္လင္း) ၊ သကၤႆ သင္းတြဲ (တေကာင္း)၊ သိရိေခတၱရာ (ျပည္)၊ အရိမဒၵန၊ သိရိပစၥယာ၊
တမၸဝတီ (ပ်ဴဂါမ-ပုဂံ) စသျဖင့္ ေရွး ပ်ဴျမန္မာမ်ားက ၎တို႔ရဲ႕ ၿမိဳ႕ေတာ္မ်ားကို ပါဠိအမည္မ်ား
မွည့္ေခၚ ခဲ့ၾကပါတယ္။ သုဓမၼဝတီ (သထံု) ဆိုတဲ့ အမည္က ေရွးပ်ဴျမန္မာေတြ သူတို႔ၿမိဳ႕ေတာ္ကို
အမည္ေပးပံုနဲ႔ ထပ္တူက်တဲ့ ပါဠိအမည္ စစ္စစ္ႀကီးျဖစ္ေနပါတယ္။ (မြန္ အမည္လံုးဝမဟုတ္ပါ)
ေအဒီ၁၃ရာစုေႏွာင္း ဝါရီရူမင္းဆက္
ကစလို႔ ပ႑ာဆက္မင္းငယ္ေတြ အျဖစ္ရွိခဲ့ၾကတဲ့ မြန္မင္းေတြရဲ႕ အမည္ေတြ (ငယ္မည္) ေတြဟာ မဂဒူး၊
ဗညား၊ သမိန္၊ ရြတ္ပိ၊ ျဗတ္ စတဲ့ မြန္အမည္ ေတြသာ ျဖစ္ၾကပါတယ္။ နာမည္ေက်ာ္ ရာဇာဓိရာဇ္မင္းရဲ႕
ငယ္မည္ဟာ ဗညားႏြဲ႕ ျဖစ္ၿပီး၊ သူ႔အေဖက ဗညားဦး ပါ။
သုဓမၼဝတီ (သထံု) ၿမိဳ႕ကို
မြန္ေတြသာ စတည္ခဲ့ရင္ ၎မင္းရဲ႕ ငယ္မည္ဟာ မဂ၊ ဗညား၊ သမိန္၊ ရြတ္ပိ၊ ျဗတ္၊ လံု၊ ေထာ္
စသျဖင့္ မြန္ အမည္ တစ္မ်ိဳးမ်ိဳး ျဖစ္ေနရမွာေပါ့။ ယခုေတာ့ သုဝဏၰဘူမိဟာ ပ်ဴျမန္မာေတြရဲ႕
အရပ္ေဒသ ျဖစ္ၿပီး သုဓမၼဝတီ (သထံု) ကို ပ်ဴျမန္မာမင္းႀကီး တည္ေထာင္ခဲ့လို႔သာ ၎မင္းရဲ႕
အမည္ဟာ ဒြတၱေဘာင္ ျဖစ္ေနရတာေပါ့။
မ်က္ေမွာက္ေခတ္ ၂၀ရာစု၊ ၂၁ရာစု
မွာ က်ိဳကၠသာ၊ သထံု၊ ဘီးလင္း၊ ေမာ္လၿမိဳင္ စတဲ့ ေဒသေတြက ေျမေပၚေျမေအာက္ တူးေဖာ္ၿပီး
ေတြ႔ရတာ၊ မတူးေဖာ္ပဲ မိုးေရတိုက္စားလို႔ပဲ ျဖစ္ျဖစ္ထြက္ေပၚလာတဲ့ ေရွးေဟာင္း ပစၥည္းေတြကို
စစ္ေဆးၾကည့္ေတာ့ ေရွးက်တဲ့ ဗုဒၶ႐ုပ္ပြားေတာ္၊ ဒဂၤ ါး၊ အရိုးအိုး၊ ပုတီးေစ့၊ အုတ္ခဲစာ
စတဲ့ ပစၥည္းေတြဟာ ပ်ဴျမန္မာလက္ရာ၊ ပ်ဴျမန္မာ ပစၥည္းေတြ ျဖစ္ေနပါတယ္။ မြန္လက္ရာ ပစၥည္းေတြကို
ေတြ႔ရေပမယ့္ ပ်ဴျမန္မာပစၥည္းေတြေလာက္ ေရွးမက်ပဲ ေအဒီ ၁၅ရာစု၊ ၁၆ရာစု ေခတ္ပစၥည္းမ်ားသာ
ျဖစ္ေနပါတယ္။
ရွင္းေအာင္ ထပ္ေျပာရရင္ ပ်ဴျမန္မာ
ပစၥည္းေတြရာ၊ မြန္ ပစၥည္းေတြေရာ ၂မ်ိဳးလံုး ေတြ႔ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ပ်ဴျမန္မာ လက္ရာ ပစၥည္းေတြက
ပို ေရွး က် ေနပါတယ္။
ေမာ္လၿမိဳင္ မုပြန္ရပ္မွာေနတဲ့
(မြန္+ကရင္ လူမ်ိဳး) က်ဳပ္သူငယ္ခ်င္းဆို သူငယ္ငယ္တုန္းက မိုးရြာၿပီးတာနဲ႔ ေရစီးေၾကာင္းေတြကို
တုတ္ေလးေတြ နဲ႔သာ ျခစ္လိုက္။ ပ်ဴပုတီးေစ့ေတြ ထြက္လာ တာပဲတဲ့။ အဲ့လို ပ်ဴပုတီးေစ့ေလးေတြကို
ဖန္ပုလင္းထဲ ထည့္စုထားၿပီး လာဝယ္တဲ့သူလာရင္ ေရာင္းလိုက္တာပဲတဲ့။ (ဒင္းေတာ့ ေရွးေဟာင္း
သုေတသန ဥပေဒနဲ႔ ညိေနလို႔ ဘယ္သူဆိုတာ မေျပာေတာ့ပါဘူး)
ေနာက္တစ္ခုက ေမာ္လၿမိဳင္
မုပြန္ ရပ္ကြက္ႀကီးဟာ ပ်ဴသခၤ ်ိဳင္းေဟာင္းႀကီး ေပၚမွာ တည္မိလ်က္သား ျဖစ္ေနပါတယ္။ အဲ့ဒီ
ရပ္ကြက္ သားေတြဟာ ကုိယ့္ၿခံထဲမွာပဲကို ပ်ဴသခၤ် ိဳင္းတူးၿပီး ေရာင္းစားတာ တစ္ၿခံလံုး
ဂလိုင္ျဖစ္ၿပီး အိမ္ေတာင္ ယိုင္လဲတဲ့ အထိ ျဖစ္ခဲ့ဘူးပါတယ္။
မုတၱမဆိုရင္လည္း မြတ္ဆလင္
ရပ္ကြက္ ၂ခုဟာ ပ်ဴသခၤ်ဳိင္းေဟာင္း ေပၚမွာ တည္ရွိေနၿပီး၊ ၎တို႔ဟာ ကိုယ့္ၿခံထဲမွာ ေျမေအာက္
ေပ၂၀ အထိတူးေဖာ္ၿပီး ျမန္မာ့ အေမြအႏွစ္၊ သမိုင္းအေထာက္အထား ေရွးေဟာင္း ပစၥည္းေတြကို
ေကာင္းေကာင္း ေရာင္းစားခဲ့ေၾကာင္း ရင္နာဖြယ္ရာ သိခဲ့ရပါတယ္။
(ေရွးေဟာင္းဥပေဒအရ အေရးယူလို႔ရေပမယ့္
အေၾကာင္းေၾကာင္းေၾကာင့္ အေရးမယူႏိုင္ခဲ့ၾကေၾကာင္း နီးစပ္တဲ့ ေမာ္လၿမိဳင္၊ မုတၱမ ၿမိဳ႕ခံမ်ား
သိၾကပါတယ္)
ျပန္ခ်ဳပ္ရရင္
၁။ ေရွးေဟာင္း သထံုရာဇဝင္
ေပါင္းခ်ဳပ္ က်မ္းႀကီး အရ သုဓမၼဝတီ (သထံု) ၿမိဳ႕ကို ပ်ဴျမန္မာ မင္းႀကီး တိႆဓမၼသီဟရာဇာ
ဒြိတၱေဘာင္ မင္းႀကီးက တည္ခဲ့ၿပီး သုဝဏၰဘူမိဟာ ေရွးေဟာင္း ပ်ဴျမန္မာတို႔ ေဒသျဖစ္ျခင္း။
(သုဝဏၰဘူမိဟာ ျမန္မာႏိုင္ငံ ေအာက္ပိုင္းေဒသျဖစ္ေၾကာင္း ေမာ္လၿမိဳင္တကၠသိုလ္၊ သမိုင္းဌာန၊
တြဲဘက္ပါေမာကၡ ဆရာဦးႏိုင္ဝင္းရဲ႕ သုဝဏၰဘူမိ ေနရာအမွန္ ေဖာ္ထုတ္ျခင္း စာတမ္း (၂၀၁၂၊
ႏိုဝင္ဘာ) နဲ႔ ထုတ္ေဖာ္ၿပီး ျဖစ္ပါတယ္။)
၂။ ၎ သထံုရာဇဝင္ေပါင္းခ်ဳပ္က်မ္းႀကီးပါ
(တိႆဓမၼသီဟရာဇာ ဒြိတၱေဘာင္ မင္းႀကီး) ဆိုသည့္အခ်က္ မွန္ကန္ေၾကာင္း က်ိဳကၠသာ၊ သထံု၊
ဘီးလင္း၊ ေမာ္လၿမိဳင္ စေသာ ေဒသမ်ားမွ ပ်ဴလက္ရာ ေရွးေဟာင္းပစၥည္းမ်ားက ေခတ္ၿပိဳင္အေထာက္
အထား ျဖစ္ေနျခင္း တို႔ပဲ ျဖစ္ပါေတာ့တယ္ ခင္ဗ်ာ။
ဒီေနရာမွာ ေမးသင့္တဲ့ ေမးခြန္းတစ္ခုရွိတယ္။
သထံု ရာဇဝင္၊ သထံုသမိုင္း စသျဖင့္ ေဆာင္းပါး၊ စာအုပ္ေတြ ေရးသားေနၾကတဲ့ ခုေခတ္စာေရးသူ
တစ္ခ်ိဳ႕ကို ေမးခ်င္တာ။ သူတို႔ဟာ သထံုရာဇဝင္ေပါင္းခ်ဳပ္
က်မ္းႀကီး မွာ အထင္အရွား ေဖာ္ျပထားတဲ့ ပထမဦးသထံုမင္းႀကီး အမည္ဟာ တိႆဓမၼသီဟရာဇာ အျပင္၊
ဒြတၱေဘာင္မင္း လို႔ပါ ေခၚတြင္ေၾကာင္းကို (ဘာေၾကာင့္) ဘာေၾကာင့္ မေဖာ္ျပပဲ၊ ခ်န္ ေရးၾကတာလည္း
ဆိုတဲ့ ေမးခြန္းပဲ ပါပဲ။
(ကိုသာဝ)
က်မ္းကိုး။
။ သထံုရာဇဝင္ ေပါင္းခ်ဳပ္က်မ္းႀကီး
